Vorige pagina    Harmony Assistant    Volgende pagina 
 

Inleiding
Producten
Wat is er nieuw ?

Handleiding
Notatie
Inleiding
Muziektheorie
Sjablonen
Staves templates
Paginaweergave
Graveurweergave
Positionering
Discontinue selectie
Presentaties
Doelen
Overbinding, boog en waardestreep
Tabulaturen
Meerstemmige notenbalken
Piano roll
Notatie in kleur
Gregoriaanse notatie
Overgangen
Sleutel
Voortekening
Maataanduiding
Dynamiek
Tempo en voortgang
Liedteksten/Karaoke
Vrije objecten
Tekstuele commando's
Lettertypen
Tekensets
Advanced
Chord diagrams
Chord line
Chord inversion
Mirror mode
Microtonal accidentals
Figured Bass
Geluidsweergave
Apparaten/scripting
Virtual Singer
Myriad HQ
FAQ
Software licentie
Technische ondersteuning
Appendices
Afdrukbare handleiding


Gewijzigde hoofdstukken:
In het Engels:

 

Gregoriaanse notatie


Dit hoofdstuk toont u de basisprincipes van de Gregoriaanse notatie en hoe u die gebruikt om partituren in Harmony of Melody te schrijven.
Als u deze notatiewijze niet kent, dan hopen wij dat het lezen van dit hoofdstuk ervoor zal zorgen dat u dit verder zult gaan onderzoeken.
Hier volgt een voorbeeld van een gregoriaanse notenbalk die gemaakt werd met Harmony of Melody:

gregorian


Enkele stukken met Gregoriaanse muziek zijn meegeleverd in de Demos map ("Gregorian" map).

Basisprincipes

De Gregoriaanse notatie is hoofdzakelijk ontworpen om de heilige gezangen uit het begin van het tweede millennium op papier te zetten.

De toonladder die gebruikt wordt, komt overeen met de volgende moderne noten: C, D, E, F, G, A. De intervallen tussen deze noten zijn dezelfde als die in de huidige notatie.

De noten worden geschreven op een notenbalk met vier lijnen. Iedere notenbalk is voor een individuele zanger, dus er staan geen akkoorden op deze notenbalken (een normale zanger kan moeilijk verschillende noten tegelijk zingen!)

Alleen de toonhoogte wordt opgeschreven. De koordirigent (of zanger) wordt vrijgelaten in de keuze van de tijdsduur. In sommige gevallen worden er wel indicaties weergegeven of een noot langer of korter moet duren.

Ook de plaatsen waar de zanger kan ademhalen (rusten), zijn opgeschreven.
Deze zijn hetzelfde als de pauzes en de rusten in de huidige notatie.

Omdat het hier kerkzang betreft, zijn er bijna altijd liedteksten meegegeven bij de notenbalken.

Ieder woord van de liedtekst (of lettergreep) komt overeen met één of meerdere noten (tot maximaal 4).

Alle noten die bij hetzelfde woord of lettergreep gezongen worden, staan gegroepeerd als een eenheid die Neume genoemd wordt.

Neumen

De grondslag van de Gregoriaanse notatie is de neume.

Een neume wordt gedefinieerd door:

  • de noten waaruit de neume is opgebouwd (vanaf één tot en met vier)
  • de intervallen tussen deze noten (op en neer) 
Iedere neume heeft een eigen naam. Noten binnen een neume worden getekend als een vierkant, een diamant of een dikke lijn.
Een neume begint altijd aan het begin van een lettergreep.

Een neume wordt altijd van links naar rechts gelezen (net als in de huidige notatie) en van onder naar boven als de noten op dezelfde kolom staan.

Een voorbeeld:

Hier zijn drie noten in de huidige notatie. De toonhoogte wordt verhoogd vanaf de eerste naar de tweede en wordt daarna opnieuw verhoogd vanaf de tweede naar de derde.

Dit is de “Scandicus” (stijgende) neume, en wordt met de gregoriaanse notatie als volgt opgeschreven:



In een neume kunnen één tot en met vier noten worden geschreven. Er zijn dus drie nootveranderingen (verbuigingen) in één enkele neume.
Er zijn 1 + 2 + 4 + 8 = 15 verschillende neumen. Iedere neume heeft zijn eigen naam




Aantal
  noten
Verbuigingen Naam van de neume
1 Geen Punctum (eenvoudige noot) of Virga (noot met een stok)
2 Stijgend (S) Podatus (pes)
2 Dalend (D) Clivis (flexa)
3 SS Scandicus
3 SD Torculus
3 DS Porrectus
3 DD Climacus
4 SSS
Virga praetripuncits
4 SSD Scandus flexus
4 SDS Torculus resipunus
4 SDD Pes subtripunctis
4 DSS Porrectus resupinus
4 DSD Porrectus flexus
4 DDS Climacus resupinus
4 DDD Virga subtripunctis

Oefening
:
Hier staat een neume. Geef zijn naam met behulp van de tabel hierboven (het antwoord staat onderaan deze pagina)


Opmerking: De namen van de neumen zijn alleen ter informatie gegeven. Het is niet nodig om deze namen te kennen als u met Harmony of Melody werkt.


Indicatoren van de tijdsduur van noten


Meestal hebben de noten een gelijke tijdsduur. Het is echter mogelijk om informatie in de partituur op te nemen die over de tijdsduur van noten gaat.
Een langere noot zal met een punt (punctum mora) worden gemarkeerd, net als in de huidige notatie.
Een kortere noot (liquescens) zal met een klein vierkant worden gemarkeerd. Meestal verandert deze noot de naam van de neume en staat hij aan het einde van de nueme.

Voortekens

In de gregoriaanse notatie kunnen twee voortekens worden gevonden: de mol en het herstellingsteken. Voortekens worden op dezelfde manier genoteerd als in de huidige notatie.

Sleutels

Er zijn twee soorten sleutels:

De C-sleutel :


(De C staat op de lijn die met de pijl wordt aangewezen)
De F-sleutel:

(De F staat op de lijn die met de pijl wordt aangewezen)

Deze sleutels kunnen op iedere lijn van de notenbalk worden geplaatst. Hiermee wordt aangegeven welke lijn overeenkomt met de genoemde noot.
De voortekening (dat zijn de voortekens die direct na de sleutel staan) komt niet vaak voor, maar is wel mogelijk: soms komt u de mol tegen als een voorteken.

Adem

Indicatoren voor de adem zijn gelijk aan de pauzes en rusten in de huidige notatie. Ze worden geschreven als een verticale maat.

Custos

Custos zijn kleine noten die op de notenbalk staan. Ze staan aan de rechterkant van het papier. Deze noten waarschuwen de zanger wat de eerste noot van de volgende lijn zal zijn. Melody en Harmony genereren custos automatisch en geven hen vervolgens weer

Episema


An Episema, in the Solesmes notation, changes the way a neume is performed.

Horizontal episema, by its shape and effect, is close to a tenuto : note duration is lengthened

Vertical episema marks the ictus. It specifies the stress (accentuation), that can be different from the spoken latin prosody.

Wijzigen

Algemene punten

Alle normale wijzigingen kunnen op gregoriaanse notenbalken worden uitgevoerd (Knippen, Plakken, Transponeren, Toevoegen enzovoorts). U kunt echter alleen hele neumen knippen en plakken.

Palet

Een gregoriaans hulpmiddelen palet is te kiezen in het "Vensters" menu. In het hulpvenster wordt een beschrijving van iedere knop gegeven.

Aanmaken van een gregoriaanse notenbalk

Maak een nieuw document aan en selecteer het type als "Gregoriaanse zang".
U kunt ook een nieuwe notenbalk aanbrengen aan een bestaand document, om vervolgens het type te veranderen naar "Gregoriaans".

Selecteren van de sleutel

Kies nu de knop voor het wijzigen van de sleutel en klik op de gregoriaanse notenbalk. Selecteer nu de C of de F-sleutel en de baslijn van de sleutel.

Invoegen van een noot

Kies nu een tijdsduur van een noot in het Gregoriaans hulpmiddelen palet (punctum mora, punctum of liquescens) en beweeg nu met de muisaanwijzer over de gregoriaanse notenbalk.
Het hulpvenster geeft nu weer:

  • Het type neume dat zich onder de muisaanwijzer bevindt (met de bijbehorende toonhoogtes)
  • Het soort neume dat u zult krijgen zodra u de noot invoegt.
Zodra de neume vier noten omvat, dan wordt dit weergegeven in het hulpvenster. Als u toch een nieuwe noot toevoegt aan een neume met vier noten, dan wordt een foutboodschap weergegeven. De noot wordt niet ingevoegd.
Om een noot aan het begin van een neume in te voegen, klikt u voor de neume op de juiste lijn.
Om een noot aan het eind van een neume in te voegen, klikt u na de neume op de juiste lijn.
Om een noot in het midden van een neume in te voegen, klik dan op de juiste plaats in de neume.

Tip: Soms kunnen noten in een neume grafisch gezien erg dicht tegen elkaar aan staan. Om er zeker van te zijn dat u op de juiste plaats klikt, kunt u de schaal van uw document vergroten.

Invoegen van een rust

Kies een rust in het palet en beweeg nu met de muis over de gregoriaanse notenbalk. Klik om de rust (ademhaling) in te voegen. Klik meerdere keren om de tijdsduur van de ademhaling groter te maken.

Wissen van een noot of een rust

Kies het wissen hulpmiddel (de knop met de bliksemschicht) en klik op de noot (of de rust) die u verwijderd wilt hebben. Als u op een neume klikt, dan wordt alleen de noot die door de muis wordt aangewezen verwijderd.
 

Beperkingen


  • Om meerdere gregoriaanse notenbalken (of een gregoriaanse notenbalk met een normale notenbalk) te synchroniseren, moet u eerst een maataanduiding voor het document aangeven. Met een 16/4 maataanduiding kunt u ook 32 puncta opschrijven in een enkele maat.
  •  
  • Bij de grafische locatie van de neume in de maat bent u niet helemaal vrij. U kunt bijvoorbeeld geen punctum toevoegen direct na een neume met vier noten: het gebied dat door een neume wordt gebruikt, is altijd de som van de bijbehorende puncta.
  •  
  • Het is mogelijk om te knippen en plakken tussen gregoriaanse en moderne notenbalken. Sommige groepen van noten (bijvoorbeeld akkoorden) kunnen echter vreemde resultaten geven op gregoriaanse notenbalken.

Antwoord bij de oefening:

Het is een 3-noten neume: hij stijgt en hij daalt, dus het is een Torculus.



(c) Myriad - Alle rechten voorbehouden