Dynamiek

De wijze van uitvoering

Geluid dat door een muziekinstrument wordt gemaakt, kan luider of minder luid zijn. Op bijvoorbeeld een piano kan het geluid luider zijn als de pianist de toetsen harder aanslaat. In muziekprogrammatuur wordt dit de aanslagsterkte van noten genoemd.
In Harmony en Melody kan de aanslagsterkte variëren van 0 (helemaal geen geluid) tot en met 127 (de luidste noot).

Er zijn verschillende manieren om de aanslagsterkte te beïnvloeden:

• Wijzigen van de aanslagsterkte van een enkele noot: dubbelklik daartoe op een noot en wijzig vervolgens de numerieke waarde van de aanslagsterkte.
  
  
• Wijzigen van de aanslagsterkte van een geselecteerd gebied: selecteer daartoe eerst een groep noten. Kies nu in het menu "Wijzig>Acties>Verander aanslagsterkte". U kunt nu de aanslagsterkten van alle geselecteerde noten instellen. U kunt ook de waarde verkleinen (haal weg) of juist vermeerderen (voeg toe).
  
  
• Grafisch wijzigen van de aanslagsterkten van de notenbalken: schakel over op de instellingen voor de aanslagen van de notenbalk. Hiertoe klikt u in het contextmenu van de notenbalk op de groene driehoek. Kies hier "Aanslagsterkten". Klik nu op de rode curve om de aanslagsterkten van de noten in de notenbalk grafisch te bewerken.

Sommige effecten op de noten veranderen eveneens de aanslagsterkte van een noot. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij een staccato.

Dynamiek kan ook de wijze waarop een noot wordt afgespeeld veranderen. Hierbij wordt de aanslagsterkte van de noot zelf niet gewijzigd, maar wel de wijze waarop hij wordt afgespeeld.
Deze effecten zijn gegroepeerd in het "Dynamiek hulpmiddelen" palet.

Een indicator voor de dynamiek betreft de notenbalk waarop hij is geplaatst. Hij blijft actief tot en met het einde van de notenbalk of totdat een nieuwe indicator voor dynamiek wordt gevonden.
U kunt de dynamiek toepassen voor de hele partituur. U wordt aanbevolen om deze algemeen geldende dynamiek samen te brengen op de eerste notenbalk van de partituur.

Wijzigen

Om een indicator voor de dynamiek te plaatsen, kiest u er één in het "Dynamiek hulpmiddelen" palet. Vervolgens klikt u op de partituur. De indicator wordt nu ingevoegd.

Als u op dubbelklikt op de indicator, dan opent zich het wijzigingsvenster voor Dynamiek, Ottava of pedaal. U kunt hier de instellingen wijzigen. Hieronder ziet u welke objecten getoond worden voor de dynamiek in Harmony-Melody:

• Indicatoren vergelijkbaar met de linker vergroten of verkleinen de kracht (aanslagsterkte) van de afgespeelde noten. Zij worden crescendo of decrescendo genoemd. De aanslagsterkte zal geleidelijk veranderen vanaf het begin van dit symbool tot en met zijn einde. Als u een dergelijk symbool in uw partituur heeft geplaatst, houdt dan de muisknop ingedrukt en trek nu aan het symbool om hem het gewenste bereik te geven.
  
  
• Indicatoren vergelijkbaar met de rechter stellen het volume van de noot in. De afgespeelde aanslagsterkte wordt verhoogd of verlaagd, totdat een andere indicator voor dynamiek bereikt wordt. Het symbool is een afkorting van zijn Italiaanse naam:



pp	Pianissimo	Erg zacht
p	Piano	Zacht
mp	Mezzo Piano	Matig zacht
mf	Mezzo Forte	Matig luid
f	Forte	Luid
ff	Fortissimo	Erg luid

Opmerking: De werkelijke aanslagsterkte van de noot wordt niet echt veranderd door een indicator voor de dynamiek. Alleen de hoorbare geluidssterkte (ook bij een digitale export) wordt gewijzigd.

• Wijzig de aanslagsterkte verhoudingsgewijs: vanaf 0 tot en met 500%. Deze verhouding wordt toegepast op de werkelijke aanslagsterkte van de noot die gespeeld wordt. Waarden beneden de 100% zullen de aanslagsterkte van de noot verkleinen (de hoorbare geluidssterkte wordt lager). Waarden boven de 100 zullen de aanslagsterkte van de afgespeelde noot vergroten (de hoorbare geluidssterkte wordt hoger). In het geval van crescendo of decrescendo kunt u hier de verhouding tussen de geluidssterkte van het begin en het einde opgeven.
  
  
• U kunt aangeven of de indicator daadwerkelijk op de noot wordt toegepast, of dat het alleen een grafisch symbool is.
  
  
• U kunt aangeven of de indicator daadwerkelijk op de notenbalk waar hij staat wordt toegepast, of dat dit voor alle notenbalken in de partituur geldt.
  
  
• De weergegeven tekst kan worden gewijzigd. Voer hiertoe de weer te geven tekst in die in plaats moet komen van het normale symbool voor de indicator. U kunt hiertoe de volgende patronen gebruiken: $p om het "p" dynamisch symbool weer te geven, of $f, $m, $z. Het $x patroon zal de standaard tekst voor dit type symbool op het scherm plaatsen. Als voorbeeld:  "$x de tweede keer" zal als "ppp de tweede leer" worden weergegeven indien de dynamiek op dat moment "ppp" is.
  
  
• Activering: een indicator voor dynamiek kan zodanig ingesteld worden dat hij alleen actief wordt bij een gegeven aantal herhalingen. Om een stuk van een partituur meerdere keren te herhalen, gebruikt u overgangen en maatstrepen.
  U kunt bijvoorbeeld een groep maten hebben die u drie keer herhaald wilt hebben. De eerste keer zal "fortissimo" zijn en de laatste "pianissimo".
  Als u een aanslagsterkte van 0 op het 'n'de moment aangeeft, dan heeft u een Tacet ingesteld. Dit helpt u om een instrument op een zeker moment van herhaling te dempen.
  
  
• Cumulatief: Meestal geldt dat bij het gebruik van dynamiek in een herhaald stuk van de muziek de aanslagsterkte tijdens iedere herhaling opnieuw wordt ingesteld.
  Als u hier "Cumulatief" heeft gekozen, dan wordt bij iedere herhaling de verhouding toegepast op de vorige. Dit zorgt ervoor dat u nu een "Herhaal en sterf weg" sectie kunt instellen. Als voorbeeld: pas een decrescendo toe vanaf 100% tot en met 80% op een groep van herhaalde maten en activeer hiervoor de cumulatieve modus.
  

Opmerking: U kunt iedere verhouding toepassen op ieder dynamisch deel. U wordt aangeraden om enige samenhang binnen uw partituur te hanteren, met name voor de leesbaarheid. U kunt bijvoorbeeld vermijden dat u een Pianissimo een grotere geluidssterkte geeft dan een Forte...